Οι σιαλογόνοι αδένες παράγουν το σάλιο για να υγραίνεται το στόμα, για να βοηθήσει στην προστασία των δοντιών από την τερηδόνα και να αφομοιώσει τα τρόφιμα. Ο σίελος καταλήγει στο στόμα μέσω των μικρών σωλήνων που ονομάζονται εκφορητικοί πόροι των σιαλογόνων αδένων.
Η πιο κοινή αιτία των προβλημάτων των σιελογόνων αδένων εμφανίζεται όταν οι πόροι τους αποφράσσονται και ο σίελος δεν μπορεί να παροχετευθεί.
Προβλήματα με τους εκφορητικούς πόρους
Σιαλολιθίαση είναι μια κατάσταση όπου σχηματίζονται μικροσκοπικές πέτρες- λίθοι εντός των σιαλογόνων αδένων. Οι λίθοι αυτοί αποτελούνται από ασβέστιο.
Μερικοί από αυτούς τους λίθους δεν προκαλούν συμπτώματα, αλλά μερικές αποφράζουν τους εκφορητικούς πόρους. Η ροή του σίελου μερικώς ή πλήρως σταματά και ο αδένας διογκώνεται και μπορεί να αναπτυχθεί μόλυνση.
Σιαλαδενίτιδα είναι μια επώδυνη λοίμωξη του σιαλογόνου αδένα. Ο σταφυλόκοκκος, ο στρεπτόκοκκος, ο αιμόφιλος της ινφλουέντζας ή αναερόβια βακτήρια είναι συνήθως η αιτία. Η κατάσταση αυτή είναι κοινή στους ηλικιωμένους που έχουν σιαλολιθίαση των σιαλογόνων αδένων, αλλά και στα βρέφη επίσης μπορεί να αναπτυχθεί σιαλαδενίτιδα κατά τις πρώτες εβδομάδες της ζωής τους.
Η σιαλαδενίτιδα μπορεί να εξελιχθεί σε μια σοβαρή λοίμωξη, αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά.
Ιογενείς λοιμώξεις όπως παρωτίτιδα, γρίπη, ιών Coxsackie, echovirus και ο κυτταρομεγαλοϊός μπορούν να προκαλέσουν διόγκωση των σιαλογόνων αδένων.
Κύστεις μπορούν να αναπτυχθούν στους σιαλογόνους αδένες μετά από λοιμώξεις τραυματισμούς,, λίθους ή όγκους. Μερικές φορές τα μωρά γεννιούνται με κύστεις στην παρωτίδα λόγω ενός προβλήματος με την πρόωρη ανάπτυξη των αυτιών.
Όγκοι
Οι περισσότεροι όγκοι των σιαλογόνων αδένων είναι καλοήθης, αλλά μπορούν επίσης να είναι και κακοήθης. Η παρωτίδα είναι ο πιο συχνός σιαλογόνος αδένας, σε σχέση με τους υπόλοιπους που παρουσιάζονται όγκοι.
Πλειόμορφα αδενώματα (ή μικτός όγκος), αποτελούν τον πιο κοινό όγκο στην παρωτίδα. Μεγαλώνει αργά και είναι καλοήθης. Ένα πλειόμορφο αδένωμα ξεκινά ως ένα ανώδυνο εξόγκωμα στο πίσω μέρος της γνάθου, ακριβώς κάτω από το λοβό του αυτιού, στην περιοχή της ουράς της παρωτίδος όπως λέγεται. Αυτό είναι πιο συχνό σε γυναίκες.
Καλοήθη πλειόμορφα αδενώματα μπορούν επίσης να εμφανιστούν στον υπογνάθιο αδένα και τους μικρούς σιαλογόνους αδένες, αλλά λιγότερο συχνά από ότι στην περιοχή της παρωτίδας.
Όγκος του Warthin (ή θυλώδες κυσταδενολέμφωμα), είναι ο δεύτερος πιο συνήθης καλοήθης όγκος της παρωτίδας. Είναι πιο συχνός σε ηλικιωμένους άνδρες και μπορεί να αναπτυχθεί και στις δύο παρωτίδες του προσώπου.
Νεοπλασίες κακοήθων όγκων είναι σπάνιοι στους σιαλογόνους αδένες και εμφανίζονται συνήθως μεταξύ των ηλικιών 50 – 60. Ορισμένοι τύποι αυξάνονται γρήγορα και μερικοί είναι αργοί στην ανάπτυξή τους.
Άλλες παθολογικές καταστάσεις των σιαλογόνων αδένων
Το σύνδρομο Sjögren είναι μια χρόνια συστηματική πάθηση και κατατάσεται στα αυτοάνοσα νοσήματα. Παρουσιάζει συμπτώματα μη έκκρισης ανάλογα με το επίπεδο που βρίσκεται η νόσος, από τους σιαλογόνους αδένες, τους δακρυϊκούς και τους ιδρωτοποιούς αδένες. Οι μεσήλικες γυναίκες πλήττονται περισσότερο. Το σύνδρομο Sjögren παρουσιάζεται συχνά σε άτομα που έχουν ρευματοειδή αρθρίτιδα, ερυθηματώδη λύκο, σκληροδερμία και πολυμυοσίτιδα.
Σιαλαδένωση είναι μια ανώδυνη διόγκωση των σιαλογόνων αδένων χωρίς γνωστή αιτία. Η παρωτίδα είναι συνήθως ο προσβαλόμενος αδένας.
Αιτίες και παράγοντες κινδύνου
Η ακριβής αιτία σχηματισμού λίθων δεν είναι γνωστή, αλλά ορισμένοι παράγοντες μπορούν να συμβάλουν σε αυτή την κατάσταση όπως:
Αφυδάτωση, η οποία αυξάνει το σίελο.
Μειωμένη πρόσληψη τροφής, που μειώνει την ανάγκη για σίελο.
Αντισταμινικά, φάρμακα για την αρτηριακή πίεση, ψυχιατρικά φάρμακα και άλλα φάρμακα μπορεί να μειώσουν την παραγωγή σιέλου.
Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο να αναπτύξουν σιαλαδενίτιδα είναι:
Η αφυδάτωση, ο υποσιτισμός, οι διατροφικές διαταραχές.
Πρόσφατη χειρουργική επέμβαση, χρόνιες ασθένειες, καρκίνος, προωρότητα.
Τα αντισταμινικά, διουρητικά, ψυχιατρικά φάρμακα, φάρμακα για την αρτηριακή πίεση, βαρβιτουρικά.
Ιστορικό συνδρόμου Sjogren.
Επαγγέλματα που χρειάζεται να φυσούν αέρα (παίζοντας τρομπέτα, κατασκευή φυσητού γυαλιού).
Οι παράγοντες κινδύνου για πλειόμορφα αδενώματα περιλαμβάνουν:
Έκθεση σε ακτινοβολία, κάπνισμα.
Οι παράγοντες κινδύνου για καρκίνο των σιαλογόνων αδένων είναι:
Σύνδρομο Sjögren, έκθεση σε ακτινοβολία, κάπνισμα
Σιαλαδένωση είναι πιο πιθανή να αναπτυχθεί σε άτομα που είναι παχύσαρκα, έγκυες ή θηλάζουσες, άτομα που είναι υποσιτισμένα ή έχουν διατροφικές διαταραχές, αλκοολικούς με κίρρωση του ήπατος και σε άτομα που έχουν νεφρική ανεπάρκεια ή προβλήματα του θυρεοειδούς αδένα.

Η πιο συνηθισμένη ασθένεια στην οποία οφείλεται η κακοσμία του στόματος είναι η ουλίτιδα και η περιοδοντίτιδα. Οπότε στον επόμενο προγραμματισμένο οδοντιατρικό έλεγχο που θα κάνει κάποιος θα φανεί εάν ισχύει κάτι τέτοιο.
Εάν ο ασθενής υποφέρει από αλλεργικές κρίσεις η κακοήθεια του στόματος θα είναι ένα από τα συμπτώματα λόγω των βλεννών που συγκεντρώνονται στην ρινική κοιλότητα ή ακόμα και σε κατάσταση ξηροστομίας πιθανόν να εμφανιστεί το σύμπτωμα της κακοσμίας.
Ο διαβήτης επίσης μπορεί να είναι υπαίτιος της κακοσμίας του στόματος, λόγω της ελλιπής παραγωγής ινσουλίνης στον οργανισμό με αποτέλεσμα να γίνεται καύση λιποτάξεων, κατά την οποία παράγονται χημικές ουσίες υπεύθυνες για την κακοσμία του στόματος.
Υπάρχει επίσης η περίπτωση της ηπατικής απόπνοιας. Η Ασθένεια που επηρεάζει το συκώτι και η κακοσμία του στόματος είναι το πρώτο σύμπτωμα που εκδηλώνεται στον ασθενή.
Έχει παρατηρηθεί κακοσμία στόματος σε ασθενείς με νευρική ανεπάρκεια. Ο λόγος πιθανολογείται ότι οφείλεται στις μεταβολικές διεργασίες του οργανισμού, οι οποίες με τη σειρά τους προκαλούν ξηροστομία, άρα δεν εκκρίνεται επαρκές σάλιο για την αποφυγή της εξάπλωσης βακτηρίων στο στόμα.
Κακοσμία του στόματος θα συναντήσουμε και σε ασθενείς με γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση αλλά και σε ασθενείς με αυτοάνοσα σύνδρομα όπως το Sjogren. Στο σύνδρομο Sjogren, το ανοσοποιητικό επιτίθεται σε εξωκρινείς αδένες όπως οι σιαλογόνοι, και προκαλούν ξηροστομία άρα κατ'επέκταση και κακοσμία του στόματος.

Σε μερικές περιπτώσεις, όμως, η κακοσμία του στόματος δεν οφείλεται σε κάποια εμφανή αιτία ή κάποια κακή συνήθεια και τότε μπορεί να αποτελεί σύμπτωμα κάποιας υποκείμενης πάθησης που δεν έχετε ακόμη αντιληφθεί.

1. Ουλίτιδα

Τόσο η ουλίτιδα όσο και περιοδοντίτιδα εκδηλώνονται με τη δυσάρεστη αναπνοή, λόγω της συσσώρευσης βακτηρίων στη στοματική κοιλότητα.

2. Αλλεργίες

Εάν αντιμετωπίζετε συχνές αλλεργικές κρίσεις, η κακοήθεια του στόματος μπορεί να συνοδεύεται από συμπτώματα όπως η ρινική συμφόρηση και η έκκριση δακρύων από τα μάτια, καθώς η εικόνα αποτελεί το ιδανικό για την ανάπτυξη μικροοργανισμών που ευθύνονται για την κακοήθεια του στόματος. Από την άλλη, η καταστολή των συμπτωμάτων της αλλεργίας μπορεί να οδηγήσει στην ξηροστομία, επίσης συχνή αιτία της κακοσμίας.

3. Διαβήτης

Η ελλιπής παραγωγή ινσουλίνης έχει σαν αποτέλεσμα την αυξημένη καύση λίπους (κετοξέωση). Κατά τη διαδικασία αυτή παράγονται χημικές ουσίες που αλλοιώνουν τη μυρωδιά της αναπνοής.

4. Προβλήματα στο συκώτι

Το φαινόμενο είναι γνωστό στον ιατρικό χώρο ως ηπατική απόπνοια (fetor hepaticus). Η κακοσμία του στόματος αποτελεί πρώτη ένδειξη των προβλημάτων στο συκώτι και εμφανίζεται στην πλειονότητα των περιπτώσεων πριν από τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά συμπτώματα.

5. Νεφρική ανεπάρκεια

Η σχέση μεταξύ των δύο εξηγείται πιθανώς από τις μεταβολικές διεργασίες που οδηγούν στην ξηροστομία, την ελλιπή παραγωγή σαλιού και την αλλοίωση της γεύσης. Οι παράγοντες αυτοί συμβάλλουν στην εκδήλωση της χαλίτωσης (κακοσμία στόματος), καθώς δεν παράγεται αρκετός χρόνος ώστε να προληφθεί η εξάπλωση των βακτηρίων στη στοματική κοιλότητα.

6. Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση

Η κακοσμία του στόματος στην περίπτωση αυτή οφείλεται στις ποσότητες οξέων που παλινδρομούν από το στομάχι στον οισοφάγο και τη στοματική κοιλότητα.

7. Σύνδρομο Sjogren

Η κακοσμία του στόματος μπορεί να οφείλεται σε αυτό το πάθημα, όπως το σύνδρομο Sjogren. Το σύνδρομο εκδηλώνεται όταν το ανοσοποιητικό επιτίθεται σε εξωκρινείς αδένες, όπως οι σιελογόνοι αδένες. Η δυσλειτουργία αυτών των αδένων οδηγεί στην ξηροστομία και κατ' επέκταση τη χαλίτωση.

Η εποχή της γρίπης δεν έχει φτάσει ακόμη στο αποκορύφωμά της, αλλά η απολύμανση του νοικοκυριού για την αποφυγή της ασθένειας είναι απαραίτητη. Τι γίνεται βέβαια αν έχεις ήδη κολλήσει; Χρειάζεται να πετάξεις την οδοντόβουρτσα σου;

Χρειάζεται να πετάξεις την οδοντόβουρτσά σου μετά από ένα κρυολόγημα;

“Στις περισσότερες περιπτώσεις, η απάντηση είναι όχι,” λέει ο Bhavik Desai, DMD, διευθυντής του τομέα Στοματικής Ιατρικής και αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Οδοντιατρικής Υγείας και Διαγνωστικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Augusta.
“Μπορεί οι ιοί της γρίπης να επιβιώνουν στις οδοντόβουρτσες για έως και τρεις ημέρες μετά την πρώτη έκθεση, ωστόσο δεν χρειάζεται να πετάξετε την οδοντόβουρτσα σας μόνο και μόνο επειδή έχετε αρρωστήσει“, δήλωσε ο Desai.
Από τη στιγμή που πρόκειται για τα “δικά σας” μικρόβια, δεν χρειάζεται να ανησυχείτε, είπε ο Desai. Δεν θα αρρωστήσετε πάλι εάν χρησιμοποιήσετε την ίδια οδοντόβουρτσα που είχατε πριν την ανάρρωσή σας. Ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να μοιράζεστε την οδοντόβουρτσα σας με άλλους, τόνισε.
Στο μεταξύ, η ξηροστομία και η δυσάρεστη αναπνοή είναι κοινά συμπτώματα μεταξύ των ανθρώπων που έχουν τη γρίπη και μπορεί να επιδεινωθούν λόγω της λήψης φαρμάκων για την καταπολέμηση των συμπτωμάτων της γρίπης. Ο Desai συμβουλεύει τη συχνή ενυδάτωση των ασθενών. Επίσης, θα πρέπει να αποφεύγονται τα στοματικά διαλύματα που περιέχουν οινόπνευμα. Οι μέντες και οι τσίχλες χωρίς ζάχαρη προσφέρουν μια καλή λύση κατά της ξηροστομίας και της δυσάρεστης αναπνοής.
Η καλή στοματική υγιεινή θα πρέπει επίσης να διατηρείται με συχνό βούρτσισμα, χρήση οδοντικού νήματος και πλύσεις του στόματος, ακόμη και κατά τη διάρκεια της γρίπης, λέει ο Desai.